Rycerka Górna
49°28′18″N 19°02′12″E/49,471667 19,036667| wieś | |
 Chata w Rycerce Górnej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
600–650 m n.p.m. |
| Liczba ludności (2021) |
1396[2] |
| Strefa numeracyjna |
33 |
| Kod pocztowy |
34-370[3] |
| Tablice rejestracyjne |
SZY |
| SIMC |
0066430 |
Położenie na mapie gminy Rajcza  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu żywieckiego  | |
| 49°28′18″N 19°02′12″E/49,471667 19,036667[1]
| |
Rycerka Górna – wieś w Polsce, położona w województwie śląskim, w powiecie żywieckim, w gminie Rajcza[4][5].
W latach 1975–1998 wieś administracyjnie należała do województwa bielskiego.
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Znajduje się w Beskidzie Żywieckim (Grupa Wielkiej Raczy). Zabudowania i pola miejscowości zajmują dolinę Rycerskiego Potoku i jego dopływów – potoków Radecki i Plaskórówka. Miejscowość leży przy granicy ze Słowacją[6].
Integralne części wsi[edytuj | edytuj kod]
| części wsi | Boćkowie, Ciapków, Czanieccy, Dziergasowie, Harmatowie, Kolonia, Kubisiowie, Magura, Majerze, Maskierówka, Na Bułkowej, Na Płoszczynie[7], Na Praszywce, Obłaz, Obłazek, Płoskonkowie, Pogwarka, Przegibek, Raztoki, Rojaki, Rycerki, Słowiacy, Spylowie, Suławowie, Tatarki, Tomczyki, Wielka Racza, Zagroda, Ziajówka |
Historia[edytuj | edytuj kod]
Założona na początku XVII wieku pod nazwą Radeczka, pierwsza wzmianka w 1628. Miejscowość liczyła wówczas 19 „zarębników”. Było to osadnictwo wołoskie, oparte na cyrhleniu – wypalaniu lasu pod pasterstwo. Teren działalności zbójników w XVII i XVIII wieku. Procederowi sprzyjało położenie na szlaku handlowym wiodącym na Słowację i do Austrii. Na terenie Rycerki działał m.in. Maciej Wakuła, po ujęciu wbity na pal, oraz Jerzy Proćpak. Po I rozbiorze Polski Rycerka Górna znalazła się w zaborze austriackim. W 1808 wieś nabył hrabia Ludwik De Laveaux, który zafascynowany miejscową kulturą ludową opisał ją w dziele „Górale bieskidowi zachodniego pasma Karpat”. Po przejściu wsi na własność Habsburgów rozwinął się przemysł drzewny (tartaki, wyrób sprzętu gospodarstwa domowego itp.). W połowie XIX wieku założono w miejscowości hutę szkła. W 1873 założono miejscowość Rycerka Górna-Kolonia, obecnie jest to najwyżej położona część wsi Rycerka Górna. Zasiedlili ją początkowo osadnicy z Austrii. Szkołę w miejscowości założono przed 1868 (dokładna data nie jest znana). W 1908 wzniesiono kaplicę. Od 1918 w niepodległej II RP. W tym okresie oddano do użytku dwa schroniska: na Wielkiej Raczy i na Przegibku. Miały być polską konkurencją dla schronisk Beskidenverein, m.in. schroniska na Lipowskiej, oddanego do użytku w 1931. We wrześniu 1939 region żywiecki wraz z Rycerką Górną włączono do III Rzeszy. Okupant prowadził akcję wysiedlania miejscowej ludności i zastępowania jej osadnikami z Niemiec. Akcja nosiła nazwę Aktion Saybusch (Akcja Żywiec). Teren działania polskiej partyzantki w okresie okupacji niemieckiej, a po 1945 także podziemia antykomunistycznego. W 1950 podniesiono kaplicę do rangi kościoła parafialnego (parafia NMP Nieustającej Pomocy). W 1955 oddano do użytku nowy gmach szkoły podstawowej.
W 1996 r. w Rycerce powstał dom rekolekcyjny "Michael", prowadzony przez księży michalitów.[8]
Na miejscowym cmentarzu parafialnym został pochowany Jerzy Konieczny, minister spraw wewnętrznych w latach 1995–1996[9].
Czasy współczesne[edytuj | edytuj kod]
Miejscowość liczy 1500 mieszkańców. Składa się z 61 rozproszonych części, rozsianych u podnóży i na zboczach gór jak np. Praszywka czy Bendoszka oraz przełęczy jak np. Przegibek i innych. Miejscowość turystyczna – 10 szlaków pieszych, 3 wyciągi narciarskie.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- Rycerka Dolna, Rycerka
- Byłe przejście graniczne Przegibek - Vychylovka
- Byłe przejście graniczne Rycerka-Nová Bystrica
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 119037
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2023-07-30].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1112 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ a b GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Geoportal. Mapa topograficzna i satelitarna. [dostęp 2012-09-10].
- ↑ Płoszczyna, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VIII: Perepiatycha – Pożajście, Warszawa 1887, s. 320.
- ↑ RYCERKA GÓRNA – „Michael” – Dom Rekolekcyjny [online], michalici.pl [dostęp 2022-09-23] (pol.).
- ↑ Śp. dr hab. płk. st. spocz. Jerzy Konieczny 13.08.1950 – 27.07.2020. opoka.org.pl, 1 sierpnia 2020. [dostęp 2020-08-08].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Opis miejscowości w serwisie gminy Rajcza. rajcza.com.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-05-29)].
| Wsie | |
|---|---|
| Integralne części wsi |
|
- ↑ Sarnówka, grupa domów w obrębie Rajczy, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 322.